Merkez Bankası eski Başkanı Durmuş Yılmaz ve Ekonomist Saadet Büyük söyleşisi
Ekonomist Saadet Büyük Faiz Döviz ve Enflasyonun Baskılandığı bu ortamda böyle bir baskılanmanın önümüzdeki dönem etkisi Sayın Başkan sizce neler olur? Sizin Merkez Bankası Başkanlığı Yaptığınız Dönem Türkiye nin en başarılı ekonomi politikalarının uygulandığı dönemdi..Sizin bu döneme dair düşüncelerinizi öğrenebilir miyiz? Faiz oranlarının başlı başlına tek başına düşük veya yüksek olması aslında hiç bir şey ifade etmez ..bir şey ifade etmesi için hepsinin iç içe ve tutarlı olduğu birisinde ne değişklik olursa diğerinde ne olacağı ile ilgili bir öngörü ortaya konması lazım… ekonomik politika açısıdan bir kuralsızlık ve plansızlık dönemi yaşıyoruz..herşeyi içine almış bir ekonomi politikası oluşturulduğunu düşünmüyorum… günübirlik ekonomi politikalarıyla , alınan bir kararın yan etkisine bakılıp etki otrtaya çıktığında yeni bir karar veriliyor bu yeni karara göre bu sefer bir önceki alınan kararın nihai sonucu görülmeden bambaşka bir karar daha alınıyor o yan etkiyi bertaraf etmek adına politikalar uygulanıyor….kurala dayalı bir yapıya ihtiyacımız var bunun toplumsal maliyeti ekonomi üzerinde son derece yüksek bu göz ardı ediliyor…kurala dayalı ekonomiyi 2001 krizinden sonra bunu inşa edebilmiştik.. rasyonel akılcı ve ayağı yere basan bir ekonomi politikası uyguladık ama biz bunu bugün itibariyle çoktan kaybettik.. FAİZ SEBEPTİR, HAYIR SONUÇTUR.. öyle değildir böyledir demek bu kuralsızlığın bir sonucudur… Faiz in kendisi bir amaç değildir faiz fiyat istikrarında kullanılan bir araçtır…. Yatırımların oluşmasında bir değişkendir… eğer bu çerçevede Sayın Cumhurbaşkanı faizlerin sonuç olduğuna inanmıyor ve bunun enflasyonun sebebi yüksek faizdir diyor ise bunda da samimi ise bize dünyanın neresinde bu uygulandı ve sonuç alındı… Buna 5 tane referans örnek ülke göstermesini rica ederdim….eğer gerçekten böyleyse bu ülke vatandaşı gerçekten kendisini başının üzerinde taşır…. Bernanke diyor ki ;Para politikasının ve Merkez Bankacılığının %98 i Talk dur ( konuşmak) %2 si hesap kitaptır… Beklentileri iyi yönetip verdiğimiz sözü gerçekleştirirseniz kredibilite inşa ederseniz toplumda bunu kabul ettiği zaman ekonomideki sürtünme katsayısı düşer… Bakın Süreyya Serdengeçti döneminde Merkez Bankasının kredibilite açığı değil tam tersi Kredibilite Fazlası vardı… Büyümek için yatırım şart yatırım için ucuz sermaye lazım ancak yatırımın yapılabilmesi için ucuz sermaye ve ucuz para büyümenin gerekli koşulu ama yeterli bir koşulu değil… arkasında inanılırlık iş yapılabilirlik verdiğiniz söz de durduğunuzu göstermeniz lazım ve bunu öngörerek de insanlar risk alarak 3-5 yıllık planlar yapılabilsin… Faizler ne kadar düşük olursa olsun bu size yatırım yaptırmıyor büyümeyi sağlamıyor… Faiz yüksek olsa da o dönemde yatırım yapılıyordu neden çünkü bu inançla da 29 çeyrek kesintisiz büyüttebildik … Faizler düşük oluyor olması yatırım yapılmasını sağladı mı hayır sağlamadı…. Ekonomist Saadet Büyük: Aktif Rasyosu ile Özel Bankalar üzerinde yaratılan Kredi Verme Baskısını ve Merkez Bankasının Döviz Rezervi Konusunda ki fikirlerinizi de öğrenmek isteriz …. Tarihden ders çıkarmıyoruz….Biz ülke olarak bizi 2001 yılına götüren yolda ne kadar yanlış yaptısak ve ne kadar günah işlediysek şu anda bir noktadan itibaren yöneticilerde kibir ve o kibir üzerine özgüven patlaması bizi 2001 krizine götüren yoldaki tüm yanlışları şu anda yapıyoruz… AKP iktidarı kendisini 2002 yılında iktidara götüren şartlarında gerisine düşürdü…Son 4 yıldır ülke fakirleşiyor… Uygulanan politikalarla Şeffaflık hesap verilebilirlik yok eleştirilere açık değil iş yapanlara yol göstermiyor ve onların güvenini kazanmıyor… Aktif rasyosunun arkasındaki bu ekonomiyi kredi çarkıyla döndürmeye çalışmak var…Kredi önemli bir şey elbette…Eğer siz bu Krediyle ekonominin üretgen gücü olan sabit sermaye yatırımlarını artırabiliyorsanız bu kredi size elbette bu size kalkınma olarak dönecek ,var olan mevcut yapı ise sadece belirli bir sektöre yönetilmiş o sektör üzerinden gelir dağılımını bozacak şekilde rant elde edilmesine yönelik tüketimi körükleyerek iç talepte, iç talebi canlı tutarak büyümeyi sağalamak…Eğer siz krediyle bizim şu andaki büyüme belirli bir sektöre yönelimi ve o sektör içerisinde kısa vade de tüketimi körükleyerek iç piyasa da ekonomiyi canlı tutmaya yönelik….dolayısıyla bu kredi büyümesi önemli olsa da bunun bir limiti var… Bugün yaşadıklarımızın arkasındaki sıkıntı 2017 yılındaki % 7.4 lük büyüme ve bu büyümenin arkasında da KGF ile sağlanan krediler var..KGF ile büyüme ve bu krediler yatırıma dönüşmedi… Ekonominin üretim kapasitesi sabit sermaye yatırımına dönüşmedi …aktif rasyosu ile yapılan özel bankaları da kredi vermeye zorluyorlar… 2008 yılından bugüne kadar Sabit Sermaye yatırımı sürekli aşağı geliyor Şu anda yapılan 4 ton yükü taşıyacak aracın üzerine 100 ton yükü koyarak dingili kırmakdır… ekonominin dingili maalesef kırdırıldı …. Ekonomist Saadet Büyük: Sayın Başkan sizce Merkez Bankası Rezervleri yeterli mi? 2012 yılından sonra para politikası ve rezerv yönetim değişkliğine gitti.. Merkez Bankası başkanlığı yaptığım dönemde Yabancı nın güveni sermaye hareketlerini hızlandırmışdı ancak şu anda rezervlerimizin önemli bir kısmı borç..tl kendi ulusal paramız karşılığında aldığımız dövizler az…. şu anda şeffaflık hesap verilebilirlik olmadığı için Merkez Bankası iletişiminin en önemli kısmı olan doğru rakamlarla doğru periyotlarla doğru zamanda kamuoyuyla bilgiyi paylaşma noktasında şu anda bir opaklık var… Oyunun kurallarını sürekli değiştirdiğimiz için uluslarası piyasalardaki TL kredibiliteyi kuruttunuz… İşin özü esası kurala dayalı ekonomi yönetimi sosyal politikalar içinde geçerli.. insanlara neyin nerede nasıl olduğunu önceden bildirmek noktasındaki duruşumuzu da kaybettik… duruma göre iş yapıyoruz.. duruma göre aldığımız bir karar başka bir şeye sebebiyet veriyor bu seferde ona göre hareket ediyoruz…. Türkiye olarak hem uluslararası piyasalarda ben önemli bir oyuncuyum diyip bu oyuncu olabilmenin bir takım kuralları var uluslarası piyasalara entegre olup niyetinizi belli etmeden oyunun kurallarını sürekli değiştiriyorsunuz bunun sonucundan da o bedeli ödüyorsunuz… ŞU ANDA TÜRKİYENİN BİR EKONOMİ POLİTİKASI YOK ..Kurala göre değil duruma göre Ekonomi yönetimi uygulanıyor … Orta Vadeli Plan / Mali Program / Ekonomi Planı bunların hiçbiri yok… Bizim ekonomi politikamızın ana başlığı nedir ..bilen var mı?… Plan olsa o plandaki yanlışlarınızı hatalarınız görüp bir sonraki planda uygulamazsınız…. Paketler le ekonomi yönetilmez kural ve planlarla yönetilir.. DEMOKRASİ de BİR DEVAMLILIK esasıdr…İktidarlar değişirse bile temel birikimler değişmez Biz reform yapmıyoruz bir, maksat atı sahibine göre kişnetmek. Gerçekten çok marifetliler atı kendilerine göre kişnetebiliyorlar …Yapısal reform dan da bu iktidarın anladığı şey Ele geçirmek ….Biz reform yapmıyoruz… Biz bir kurumu müesseseyi ele geçirmeye çalışıyoruz…. Ekonomist Saadet Büyük: Sayın Başkan sizce İslami Finans Modeli ile Gelecek Kaynak Bizi Kurtarır mı? Bu ülkenin büyümesine bir model kaynak artışını sağlayacak bir durum varsa adı ne olursa olsun bunu teolojik açıdan tartışmak anlamında değil bu tür yöntemlerin kaynak artışını sağlıyorsa karşı çıkmam ….sukuk ve diğer tüm işlemleri teşvik ederim karşıda çıkmam … toplam bankacılığın % 6 sı -% 7 si katılım bankacılığında ve bu teşvik ediliyor ancak bu teşvik edilirken konvensiyonel bankacılığı rekabeti bozmadan teşvik edilmeli evet ama bozarsan bu bize daha kalitesiz üretim olarak yansıyor ve toplumun refahı en nihayetinde aşağı çekiyor. Ayrıca şu da bilinmeli ki hala Sistemin belirleyicisi, Faizsiz Sistemin Karşılığı dediğimiz kesim belirliyor orda ne olup bitiyorsa faizsiz sistemde kendini buna adapte ediyor… Bu modelin Türkiye ye çok fazla bir şey kazandıracağını düşünmüyorum buna bel bağlamamak lazım …gelirse hiç itiraz etmemek de lazım…. Londra da sukuk vs islami model de bankacılık bunlar yapılıyorsa elbette bizde faydalanalım kaynak varsa gelsin yapılsın Kaynak sağlayacaksa önü açılmalı ama rekabet bozulmamalı. YouTube yayını seyretmek için aşağıdaki linki ziyaret edin